Het rapport van Nusselder

 

Diogenes wil alle panden zo goed mogelijk verduurzamen. Na overleg met Erfgoed Leiden en Omstreken (ELO) gaf Diogenes in 2021 opdracht voor een onderzoek naar verduurzamingsmaatregelen voor het grootste pand: de Latijnse School. Het onderzoek werd uitgevoerd door E.J. Nusselder, adviseur op het gebied van duurzame monumentenzorg.

Nusselder heeft een uitgebreid rapport opgesteld. Hij schonk daarin veel aandacht aan de geschiedenis van het gebouw. Bij zijn aanbevelingen heeft hij nadrukkelijk rekening gehouden met de ‘aanraakbaarheid’ van de vele waardevolle elementen van het pand bij verduurzamingswerkzaamheden.

Nusselder heeft uitvoerig onderzoek gedaan naar de warmteverliezen in het pand. Volgens zijn analyses zijn in de bestaande situatie de vensters verantwoordelijk voor 35% van de warmteverliezen van het gebouw en de blinde geveldelen voor 33%. De andere verliezen komen voor rekening van de dakzone (19%), de beganegrondvloer (9%) en kieren en luchtlekken (4%).

 

Het rapport leverde in de vorm van een stappenplan een aantal concrete aanbevelingen op om het pand te verduurzamen en tevens het comfort voor de gebruikers van de Latijnse School te verbeteren. Daarbij werd uiteraard rekening gehouden met de bijzondere monumentale waarden van het pand. Aan het stappenplan werd meegewerkt door C.B. Zandijk, installatieadviseur bij het Goudse ingenieursbureau DWA.

Bij de maatregelen ging het onder andere om kierdichting van de ramen, het toepassen van isolerend glas en het verbeteren van de isolatie van dak en muren. Ook stelde Nusselder voor om het gebouw in verschillende comfortzones te verdelen: van een koel trappenhuis via een matig warme gang naar aangenaam warme werkplekken. Ook werden maatregelen voorgesteld op het gebied van de installaties.

 

Het verduurzamingsplan van Walraad

 

Diogenes heeft met ELO en de huurder van het pand, IntelliMagic B.V., overlegd over de verschillende scenario’s uit het rapport van Nusselder en de mogelijke vervolgstappen. In januari 2023 werd aan Jan Willem Walraad van Walraad architecten opdracht gegeven om de aanbevelingen verder uit te werken en de benodigde vergunningen aan te vragen. Hij is een zoon van Jan Walraad die begin jaren 80 de architect was bij de restauratie van de Latijnse School.

In augustus 2023 presenteerde Walraad het verduurzamingsplan. De belangrijkste onderdelen zijn het isoleren van het dak en de ramen, het aanbrengen van een tochtportaal bij de ingang aan de kant van de Pieterskerkgracht en het aanbrengen van een aantal tochtdeuren in het interieur.

Bij het overleg met de Welstands- en Monumentencommissie Leiden werd vooral gesproken over de ramen en de uitvoering van het tochtportaal. Uiteindelijk werd overeenstemming bereikt.

Op de tekeningen hierboven is aangegeven hoe de ramen geïsoleerd worden. De met groen aangegeven bestaande en nieuwe ramen krijgen isolatieglas met een ultradunne vacuüm spouw. De blauw gekleurde ramen krijgen bovendien een onzichtbare zonwerende folie. Omdat de gemeente bezwaar had tegen vervanging van de ramen aan de Lokhorststraat zal daar achterzetbeglazing worden toegepast.

 

Een interview in het Leidsch Dagblad

 

In het Leidsch Dagblad van 18 december 2023 kwamen Wilbert Bots van Diogenes en Els Das van IntelliMagic aan het woord over de ingrijpende verduurzaming van de Latijnse School. Els vertelde in het artikel dat ze het heel belangrijk vindt dat de monumentale waarden van het gebouw niet worden aangetast, terwijl er met de werkzaamheden toch een energiebesparing van zo’n 45% mag worden verwacht.

Het artikel is te lezen door te klikken op de miniatuurweergave hierboven.

 

Financiering van de verduurzaming

 

In september 2023 diende Diogenes een subsidieaanvraag voor de kosten van de verduurzaming in op grond van de subsidieregeling Duurzaam Maatschappelijk Vastgoed (DUMAVA). De regeling is bedoeld voor eigenaren van bijvoorbeeld scholen, overheidsgebouwen, zorginstellingen of monumenten die hun pand willen verduurzamen. In november 2023 bleek dat de subsidie was toegekend. Het ging om een belangrijk bedrag: rond 30% van de kosten.

Voor de financiering van een ander deel van de kosten werd een hypotheekaanvraag ingediend bij het Nationaal Restauratiefonds. Ook die aanvraag werd gehonoreerd.

De rest van de benodigde investering komt uit eigen middelen van Diogenes. De kosten zullen op de lange termijn moeten worden terugverdiend uit de huuropbrengsten van het pand.

 

Een aannemer gezocht en gevonden

 

In november 2023 nodige Diogenes vier aannemersbedrijven uit Leiden en omgeving uit om een offerte voor de verduurzamingswerkzaamheden in te dienen. Ze stuurden alle vier een uitgebreide offerte in. De aanbiedingen werden in januari 2024 beoordeeld en vergeleken door een groep waarin naast Diogenes ook de architect en de huurder van het pand vertegenwoordigd waren. De aanbieding van aannemersbedrijf C.J. de Boer uit Zoeterwoude kwam als beste uit de bus.

 

Vleermuizen, gierzwaluwen en huismussen

 

Het duurde lange tijd voordat met de werkzaamheden kon worden begonnen. In januari 2024 bleek uit een quick scan dat niet kon worden uitgesloten dat in het dak van de Latijnse School nestgelegenheden voor vleermuizen, gierzwaluwen en/of huismussen aanwezig waren. De gemeente stelde daarna als voorwaarde voor de afgifte van de omgevingsvergunning dat eerst een uitvoeriger onderzoek zou worden gedaan.

Diogenes heeft vervolgens aan het onderzoeksbureau Eelerwoude opdracht gegeven om nader onderzoek te doen. Dat onderzoek moest in verband met de jaarcyclus van de diersoorten waar het om ging verspreid over het jaar plaatsvinden.

De onderzoekers van het bureau hebben zes bezoeken in de avond, de nacht en de vroege ochtend gebracht voor onderzoek naar vleermuizen, twee voor huismussen en drie voor gierzwaluwen. Voor een deel konden die onderzoeken worden gecombineerd. In oktober 2024 werd het eindrapport uitgebracht. Binnen het plangebied waren geen verblijfplaatsen van de drie diersoorten vastgesteld.

 

De aannemingsovereenkomst ondertekend

 

Op 6 januari 2025 ondertekenden Laurens Beijen en Wilbert Bots van Diogenes samen met Caspar Halfmouw, directeur van aannemersbedrijf C.J. de Boer, de aannemingsovereenkomst.

De eigenlijke start van het project is in april. Voor die tijd begint de aannemer al in zijn werkplaats met het maken van ramen. Met de huurder van het pand zijn afspraken gemaakt over het zo veel mogelijk beperken van overlast voor de medewerkers.