Na de aankoop van het wijnkoperij-complex Hogewoerd 59-61 liet Diogenes allereerst bouwhistorisch onderzoek verrichten. De conclusies van dat onderzoek zijn voorgelegd aan drie gerenommeerde architectenbureaus. Aan hen is gevraagd om, rekening houdend met de monumentale waarden, schetsen voor te leggen waarin zichtbaar wordt gemaakt welke mogelijkheden zij zien voor een restauratie en herbestemming van Hogewoerd 59-61.

Na bestudering van de drie plannen heeft Diogenes gekozen voor het voorstel van Architectenburo Marcel van Dijk uit Oegstgeest. Zijn plan hield in dat de drie eeuwenoude panden die ooit zijn samengevoegd tot een wijnkoperij weer zo veel mogelijk in hun oorspronkelijke vorm worden hersteld. Hij stelde voor om er woningen van te maken met eventueel een praktijkruimte op de begane grond. De karakteristieke brede voorgevel van de wijnkoperij zou blijven bestaan.

 

Het schetsontwerp

 

In oktober 2015 is het schetsontwerp ingediend bij de gemeente Leiden. Daarna is over dat ontwerp een aantal keren overlegd met vertegenwoordigers van de Welstands- en Monumentencommissie Leiden en de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed. Naar aanleiding van het overleg is het ontwerp nog iets aangepast. Daarbij is afgezien van het aanvankelijke plan om in het achterste gedeelte van het complex nog een aparte vierde woning te maken. Door die wijziging bleek het nog beter mogelijk om in het interieur waardevolle elementen uit vroegere perioden te bewaren. De schetsen hieronder laten zien hoe het aangepaste plan er in hoofdlijnen uitzag.

De schets voor de begane grond. Onderaan is de Hogewoerd, links de Koenesteeg. De drie geplande woningen, van rechts naar links Hogewoerd 59, 91 en 61A, worden met verschillende kleuren aangeduid. Het gedeelte van het wijnkoperijcomplex aan de Koenesteeg, aan de kant waar een boom is gedacht, is gesloopt. Het grijze vlak linksonder is het pand Hogewoerd 63 dat later zou worden gerestaureerd. De rommelige achterkant van Hogewoerd 63, die hier met een stippellijn is aangegeven, is toen weggehaald De zwarte strepen zijn nieuwe muurgedeelten, onder andere op de plaats van de oude doorgangen tussen de drie panden. De linkerwoning 61A heeft een woonkeuken op de begane grond; de andere twee woningen hebben daar werk- of praktijkruimten.

De schets voor de eerste verdieping. Voor alle drie de woningen geldt dat dit de belangrijkste woonverdieping wordt.
De monumentale keuken, halverwege het middelste pand, blijft zijn functie behouden.
De oude badkamer van de bovenwoning wordt de keuken van de rechterwoning.
De vier schouwen blijven op hun plaats.

De bovenste bouwlaag.
De kappen van de drie panden houden allemaal hun bestaande vorm. De achterste vleugel van de rechterwoning, die ooit een kap heeft gehad, krijgt een nieuwe kap.
Het platte dak tussen het voorste en het achterste deel van de rechterwoning blijft bestaan. Een deel van dat dak wordt van glas om de eerste verdieping van daglicht te voorzien.

Een impressie van het complex na de restauratie, gezien vanaf de achterkant. Ook het hoekpand Hogewoerd 63 is hier in de toekomstige vorm getoond. Van Hogewoerd 59 is alleen de achterste vleugel te zien; de rest ligt verscholen achter Hogewoerd 61.

En hier het complex van boven gezien.

Op 6 januari 2016 besprak de Welstands- en Monumentencommissie het aangepaste schetsontwerp. De commissie kwam tot een positief oordeel. Ook de Rijksdienst reageerde positief op het ontwerp.

 

De omgevingsvergunning

 

Na de goedkeuring van het schetsontwerp werd het verder uitgewerkt tot een gedetailleerder plan. Op 14 maart 2016 diende de architect de vergunningaanvraag in bij de gemeente. Ondanks het gevoerde vooroverleg duurde het nog tamelijk lang voordat alle adviezen van de verschillende afdelingen compleet waren. Op 16 juni 2016 werd de ontwerp-vergunning gepubliceerd. Op 29 juli 2016, na afloop van de zienswijzetermijn, werd de ontwerp-vergunning omgezet in een definitieve vergunning.

 

Het definitieve bouwplan

 

In vergelijking met het schetsplan is in het definitieve plan weinig veranderd. Hieronder staat een sterk verkleinde versie van een van de tekeningen die bij de verleende omgevingsvergunning horen.

 

Op de tekening zijn van links naar rechts de nieuwe indelingen van de begane grond, de eerste en de tweede verdieping te zien. De nieuwe woning Hogewoerd 59 is met geel aangegeven, Hogewoerd 61 met roze en Hogewoerd 61A met lichtgroen. Het hoekpand Hogewoerd 63, dat sinds 2014 ook eigendom van Diogenes is, werd later gerestaureerd. De uit monumentaal oogpunt minder waardevolle achterste vleugel van de wijnkoperij aan de kant van de Koenesteeg is gesloopt om de drie woningen voldoende daglicht en een gemeenschappelijke tuin te kunnen geven.

 

Aannemersselectie, bouwteamovereenkomst en aannemingsovereenkomst

 

Over de uitvoering van de restauratieplan voerde Diogenes in april 2016 oriënterende gesprekken met drie bekende aannemersbedrijven uit de Leidse regio. De keuze viel op Aannemersbedrijf Den Dubbelden bv uit Noordwijk. In een bouwteamovereenkomst werd vastgelegd dat de aannemer samen met de architect en de opdrachtgever in bouwteamverband alle technische, praktische en financiële aspecten van het bouwplan zou doorspreken. Dat leidde tot een open begroting waarin de risico’s voor opdrachtgever en aannemer zo veel mogelijk werden beperkt. Op basis daarvan werd een aannemingsovereenkomst opgesteld die op 1 september 2016 werd ondertekend. Intussen had Diogenes een toezegging voor de noodzakelijke geldlening van het Nationaal Restauratiefonds gekregen.

 

De uitvoering van de restauratie

 

In september 2016 werd begonnen met de uitvoering van de restauratie. Die werd in oktober 2017 voltooid. Via de pagina De restauratie van Hogewoerd 59-61 zijn veel foto’s van de restauratie te vinden.